Nabywanie słownictwa u wszystkich dzieci wygląda podobnie, niezależnie od rodzaju języka. Dziecko od momentu narodzin otoczone jest dźwiękami, słyszy słowa, które nie zawsze są do niego skierowane, powoli zaczyna je rozumieć, a z czasem samodzielnie wypowiadać. Początkowo dziecko więcej słów rozumie, niż jest w stanie je wypowiadać. Ale z czasem jego słownik powiększa się i około 3. r.ż. dziecko powinno się posługiwać około 1500 słów. Nie zawsze jednak rozwój mowy przebiega prawidłowo, dziecko albo mało mówi, albo nie mówi w ogóle.
Jeśli dziecko, które już dawno skończyło roczek:
- nie wymawia odgłosów z otoczenia (np. jedzie pociąg „tur tur”)
- nie naśladuje dźwięków wydawanych przez zwierzęta (np. piesek „hau hau”)
- nie używa słów „mama”, „tata”, „baba”
należy zacząć intensywnie stymulować rozwój mowy.
A jak należy to robić rodzicu?
Pierwsza i podstawowa zasada – mów do dziecka jak najwięcej, powoli i wyraźnie.
Komentuj, co aktualnie robisz albo co robi twoje dziecko. Nie zdrabniaj słów. Różnicuj intonację wypowiedzi, dołączaj do wypowiedzi gestykulację. Nazywaj przedmioty z najbliższego otoczenia. Trzeba dziecku o wszystkim opowiadać, używając prostych zdań i wyrażeń dźwiękonaśladowczych.
- Mów do dziecka krótkimi, prostymi zdaniami, np. Patrz, to kotek. Kotek pije mleko. Kotek miauczy miau miau itp.
- Sprawdź, czy dziecko rozumie, co do niego mówisz, czy wykonuje twoje polecenia, np. „Pokaż oko”, „Weź pieska”.
- Zaobserwuj, czy dziecko prawidłowo oddycha, gryzie, żuje i przełyka pokarmy. Przyjrzyj się jego narządom mowy – językowi i wargom.
- Sprawdź, czy twoje dziecko nie ma problemu ze słuchem – mów do niego szeptem.
- Naśladuj wydawane przez dziecko dźwięki, samogłoski, sylaby.
- Ucz dziecko koncentrowania wzroku na rozmówcy. Gdy mówisz do dziecka, patrz na niego.
- Ważny jest etap tzw. wskazującego palca (9-12 miesięcy), dziecko pokazuje wówczas czy jest zainteresowane, np. dziecko wskazuje samochód, a rodzic odpowiada: „ Kasiu, to samochód, samochód jedzie brum brum.
- Śpiewaj dziecku dużo piosenek i kołysanek. Nawet jeśli fałszujesz, dziecko tego nie słyszy. Ucz wierszyków i wyliczanek – ćwiczymy słuch muzyczny.
- Prowokuj sytuacje, w których dziecko ma szanse jak najwięcej mówić. Zadawaj pytania. W czasie rozmowy z dzieckiem powtarzaj trudne wyrazy, ale nagminnie nie poprawiaj błędów językowych popełnionych przez dziecko. Nie wymagaj też prawidłowej artykulacji w pierwszej próbie.
- Czytaj dziecku książeczki, nazywaj to, co znajduje się na obrazkach.
- Ucz nie tylko komunikacji werbalnej, ale też niewerbalnej – kontaktu wzrokowego, gestów, mimiki twarzy itp.
- Stosuj ćwiczenia oddechowe np. dmuchamy na piórko, zabawa z bańkami mydlanymi.
- Zachęcaj dziecko do kontaktu z rówieśnikami, idź z nim na plac zabaw, zapisz do żłobka, przedszkola, by stworzyć mu sytuacje do komunikowania się z innymi. Jednak nie porównuj jego zdolności językowych do innych maluchów.
Prawidłowy rozwój mowy dziecka to przede wszystkim zadanie, a zarazem wyzwanie dla rodziców oraz najbliższych członków rodziny, którzy uczestniczą w wychowaniu małego człowieka. Osoby te powinny tak stymulować rozwój mowy dziecka, aby w przyszłości mógł swobodnie komunikować się z otoczeniem, mówić o swoich uczuciach i potrzebach oraz odnosić sukcesy w szkole, a później w dorosłym życiu.
