Otępienie jest pojęciem wieloznacznym, ale zawsze dotyczy zmian jakie zachodzą w obrębie ośrodkowego układu nerwowego na poziomie komórkowym. Na ogół jest to proces postępujący, nieodwracalny, kończący się zmianami w każdej sferze życia psychicznego, fizycznego i społecznego człowieka.
Otępienie dotyczy wielu zaburzeń funkcji mózgowych o mniej luba bardziej znanej etiologii. Wspólną ich cechą jest fakt, że powodują holistyczny, ogólny i nieodwracalny rozpad zdolności intelektualnych. Globalny, trwały spadek sprawności intelektualnej w następstwie uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego.
Otępienie ujawnia się w narastających ograniczeniach w zakresie pamięci i uczenia się, zdolności rozumienia, liczenia, abstrahowania, pojmowania nowych sytuacji i planowania działań, kompetencji językowych i komunikowania się, orientacji w czasie, przestrzeni i sytuacji. Regułą też stają się zaburzenia w zakresie uczuciowości (drażliwość i chwiejność afektywna) i wolicjonalno-motywacyjne. Poza powolnym pogarszaniem się funkcji umysłowych (intelektualnych, emocjonalnych i behawioralnych) następuje stopniowe pogarszanie funkcjonowania społecznego. Efektem postępujących, nieodwracalnych organicznych zmian są narastające zaburzenia osobowości i postępujący spadek samodzielności funkcjonowania.
Podział otępienia jest ściśle związany z przyczyną:
- otępienie w chorobie Alzheimera – najczęstsze
- otępienie naczyniowe – spowodowane chorobą naczyń mózgowych
- otępienie występujące w innych chorobach
- dotyczących pierwotnie mózgu
- Choroba Parkinsona
- Choroba Wilsona
- Pląsawica Huntigtona
- Choroba rozsianych ciał Levy’ego
- wtórnie dotyczących mózgu:
- zaburzenia metaboliczne (niedoczynność i nadczynność tarczycy, nadmiar wapnia we krwi)
- niedobory witaminowe (zwłaszcza grupy B:tiaminy, B12 oraz kwasu foliowego)
- choroby autoimmunologiczne, stwardnienie rozsiane
- neuroinfekcje, AIDS
- guzy i urazy mózgu
- inne
- dotyczących pierwotnie mózgu
O pierwszych symptomach choroby Alzheimera można przeczytać w poradniku zamieszczonym na stronie internetowej Polskiego Stowarzyszenia Pomocy Osobom z Chorobą Alzheimera.
